Embedded Files
Дата публикации: 20.11.2014 16:20:49
Rəsul İLMƏDDİNOĞLU
= Bu günlərdə həmişəki qayda üzrə axşam yeməyindən sonra evdə oturub feysbuk səhifəmdə dostlarımın yerləşdirdikləri statuslara baxırdım. Bir status diqqətimi daha çox cəlb etdi. Bu Gürcüstan Resublikasının paytaxtı Tiflisdə-indiki Tbilisidə yerləşən və fəaliyyət göstərən M. F. Axundovun ev muzeyində və burada təşkil edilən Gürcüstan Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin "Azərbaycan xalçaları Gürcüstan Milli Muzeyində" adlı kataloqun təqdimatının keçirilməsi xəbəri idi. Xəbəri oxuyub çox sevindim. Cəmi iyirmi gün qabaq bu müqəddəs məkanda olmağım, orada muzey əməkdaşları ilə və xüsusən də muzeyin diektoru, gözəl və mehriban Insan, təpədən-dırnağa qədər əsl azərbaycançı olan Leyla xanım Əliyeva ilə görüşlərimizi xatırladım...
* * *
Uzun müddət idi ki, qonşu Gürcüstan Respublikasında və onun paytaxtı Tbilisidə olmamışdım. Bu yaxınlarda nəhayət ki, Tbilisiyə səfər etmək mənə qismət oldu. Qardaşım oğlu Elvinlə onun maşınında Gürcüstan sərhəddini "Sınıq Körpü" ərazisindən keçib, cəmi on-on beş kilometr gedəndən sonra qədim Borçalının ən gözəl və barlı-bəhərli kəndlərindən biri olan Keşaloya yetişdik. Bu kənddə əsl türk oğlu türk olan, Gürcüstan Aşıqlar Birliyinin sədri, Gürcüstan Respublikasının "Şöhrət Ordeni"ni alan ilk azərbaycanlısı, mənim əziz dostum, şair Osman Əhmədoğlu yaşayır . O, bizim gəlişimizdən xəbərdar idi. Biz kəndə yaxınlaşanda gördük ki, dostumuz kəndin girəcəyində, asfalt yolda dayanıb bizi gözləyir. Yolda ona görə dayanıb ki, birdən biz ötüb keçərik Tbilisiyə. Maşını əyləyib, onunla görüşüb, əhvallaşandan sonra istədik yolumuza davam edək dedi ki, olmaz. Bacın inciyər və məni evə buraxmaz. Gəldik evlərinə. Ailə üzvüləri ilə görüşüb, samovar çayından içdik. Osmanın halal süfrəsində bir qismət çörək kəsdik. Süfrə başında mən Osmana dedim ki, tez qalxaq gedək Tiflisə, mən M.F. Axundovun ev muzeyini ziyarət etmək istəyirəm. Sabah istirahət günüdür, qorxuram bağlı olar. O mənə heç nə demədən cibindən telefonunu çıxarıb kiməsə zəng açdı. Bircə onu eşitdim ki, Leyla xanım, Şəkidən - Mirzə Fətəlinin doğulduğu torpaqdan mənim dostlarım gəliblər və istəyirlər sizin müqəddəs məkanı ziyarət eləsinlər. Ona nə cavab verildiyini bilməsək də, Osmanın: - Oldu, sabah saat on birdə gələcəyik, - deməsi hər şeyi aydınlaşdırdı. Sonra bizə anlatdı ki, Leyla xanım muzeyin direktorudur. Sabah istirahət günü olsa da bizə görə işə çıxacaq. Axşamı yenə bu evə qayıtmağa söz verəndən sonra Osmanı da maşınımıza götürüb üz tutduq Tiflisə tərəf. Tiflisə çatmağa bir neçə kilometr qalmış böyük və abad bir kənddə - Soğanlıqda bizi sözün hər mənasında el ağsaqqalı olan əziz dostumuz Gürcü Məmməd, onun xanımı Nazı bacımız və başqa ailə üzvləri gözləyirdilər. Nazı bacımızın hazırladığı və bizim üçün açdığı süfrəyə düzdüyü nemətlərdən tox olsaq da belə yeməməyin mümkünsüz olduğunu bildiyimizdən sakitcə süfrə başına keçdik. Axşamı Keşaloda, Osmangildə keçirib, səhər yeməyindən sonra Soğanlıq kəndindən dostumuz Gürcü Məmmədi də götürüb Tbilisiyə gəldik. Qoca Tiflis bizi çiskinli və yağmurlu bir hava ilə qarşıladı. Şəhərin düz mərkəzində, Kür çayına paralel olaraq uzanan geniş və abad Qorqasali küçəsində yerləşən 17 saylı binanın qabağında maşından endik. Vaxtı ilə bu binanı məhz öz istəyi ilə burada tikdirən böyük Mirzə Fətəli ömrünün sonuna qədər ailəsi ilə bu evdə yaşayıb-yaratmışdır. Həndəsi ornamentləri ilə diqqəti cəlb edən bu üçmərtəbəli binanın ikinci-üçüncü mərtəbələri boyu uzanan məhəccərli eyvanları binanı daha baxımlı göstərir. Binanı bir qədər seyr edəndən sonra, geniş qapıdan binaya daxil olduq. Bizi ilk olaraq və doğma dilimizdə salamlayan muzeyin mühafizəçisi oldu. Elə bu dəmdə bələdçi gözəl bir xanım bizə "xoş gəldiniz" deyib, bildirdi ki, Leyla xanım otağında bizi gözləyir. M.F.Axundovun ev muzeyinin və M.F.Axundov adına Gürcüstan Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru gülərüz və xoşsifət Leyla xanım bizi çox mehribanlıqla qarşıladı. Bir qədər söhbətləşib, hal-əhval tutduqdan sonra muzeylə tanışlığa başladıq. Leyla xanım foto aparatı götürməyi bələdçiyə tapşıraraq bildirdi ki, ev sahibinin həmyerlilərini muzeyimizlə özüm tanış edəcəyəm. İlk olaraq onu deyim ki, bina bütövlükdə çox yüksək səviyyədə təmir olunub. İşıqlandırma, havalandırma, kamera izləmə kimi texnikanın ən son modelləri ilə təmin edilib. Hər tərəfdə səliqə-sahman və təmizlik hiss edilir. Muzeyin otaqlarını gəzdikcə buradakı bütün eksponatların xüsusi qayğı və diqqətlə seçilib, yerləşdirildiyinin və qorunduğunun şahidi olduq. Muzeyin çox zəngin və tarixi əhəmiyyətli bir fondu var. M.F.Axundovun yazı masası, kreslo və başqa şəxsi əşyaları ayrıca bir otaqda sərgilənib və gələnlərə göstərilir. Başqa otaqlarda ardıcıllıqla sərgilənən ədiblə bağlı bütün eksponatlar - istər rəsmi sənədləri, istərsə əlyazmaları, istərsə başqa ədib və qeyri peşə sahibləri ilə yazışmaları və istərsə də kitablarından nüsxələri böyük zövqlə, həvəslə tamaşaçılara təqdim edilir.
Muzeydə Azərbaycanın görkəmli şair və yazıçılarının büstləri və ya portretləri nümayiş etdirilir və onlar haqqında məlumatlar, bu şəxslərlə ədibin əlaqələri barədə muzeyə gələnlərə məlumat verilir. Buradakı eksponatlar arasında biri var idi ki, bizim diqqətimizi cəlb etdi . Bu Mirzə Fətəli Axundovun Şəkidə doğulduğu evin maketi idi. Maketi görəndə Şəki və ədibin ata evi yadıma düşdü. Leyla xanımdan Şəkidə olub-olmadığını və Axundovun Şəkidəki ev muzeyi ilə əlaqələrinin hansı səviyyədə olduğunu soruşdum. Leyla xanım yarı gileyli, yarı suçlu halda bildirdi ki, əfsuslar olsun, hələki Şəkini görmək mənə qismət olmayıb. Böyük dramaturqun 200 illik yubileyi ərəfəsində bu arzumun gerçəkləşəcəyinə ümidli olsam da, hələ ki, arzu olaraq qalmaqdadır. Qaldı Şəkidəki muzeylə əlaqəmizə, bir-iki telefon zəngini nəzərə almasaq, ayrı heç bir bağlılığımız yoxdur. Mən bu əlaqəsizliyə peşiman olsam da, bir tərəfdən də sevindim ki, nə yaxşı bu belədir. Yoxsa Azərbaycan dramaturgiyasının banisi, böyük ədibin doğulduğu bu diyarda ona olan laqeydliyi, soyuqluğu görər və bu həvəslə ki, Tiflisdə Axundovu təbliğ edirlər ruhdan düşə bilərdilər. Muzeyin üçüncü mərtəbəsində hər cür lazımi avadanlıqlarla və texniki aparatlarla təchiz edilmiş böyük bir konfrans zalı vardır. Leyla xanım bildirdi ki, muzeyimizin, eləcə də Gürcüstan Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin bütün tədbirləri və görüşləri bu zalda gerçəkləşdirilir. Bu mərtəbədə eyni zamanda M.F. Axundov adına Mədəniyyət Mərkəzinin nəzdində təşkil edilən xalçaçılıq, rəsm, musiqi və başqa dərnəklərdə Gürcüstanda yaşayan həmvətənlərimizin balalarına, xalqımıza xas olan, mənəvi və maddi dəyərlərimiz öyrədilir, təbliğ edilir. Binanın birinci mərtəbəsində, çox da geniş olmayan bir otaqda kitabxana yerləşir. Səliqə-sahmanı ilə diqqəti cəlb edən bu kitabxananın fondunun artırılması üçün hər bir Azərbaycanlı şair və yazıçının borcudur ki, öz kitablarından bir neçə nüxsə bu kitabxanaya göndərsin. Şəkidə və bəlkə də bütün ölkədə qiymətli adamlarımızın adından yeri gəldi gəlmədi istifadə etməyi, onlarla öyünməyi sevsək də, həmin dahilərin ad və əməllərinin qiymətləndirilməsini, əbədiləşməsi üçün nə etməli olduğumuzu nədənsə çox vaxt "unuduruq". M.F.Axundovun Azərbaycanımızın adının dünyada ucaldılması üçün elədiklərini sayıb qurtara bilmərik. Di gəl ki, görək biz onun adına layiq nə işlər görürük. Dediyimiz ev muzeyində o balaca evdən başqa tutarlı heç bir eksponat və ya sənəd yoxdur. Hələ sovetlər vaxtı, keçən əsrin 70-80-ci illərində böyük bir ərazidə salınan Axundov parkının ərazisinin yarıdan çoxu və dörd tərəfi mağaza və iaşə obyektləri üçün satılıb. Belə getsə bir neçə ildən sonra parkdakı o heykəli də götürüb, Tbilisiyə göndərməli olacağıq. Yadımdadır ki, M.F.Axundovun 175 illiyində bütün ölkə və xüsusən də Şəki əhalisi azı bir həftə bu bayramı yaşadı. Bu yaxınlarda "keçirilən" 200 illiyi isə "tədbirə" dəvətli məhdud sayda adamlardan başqa heç kim bilmədi və o bayramı yaşamadı. Şəkililər axşam televizordan öyrəndilər ki, onların şəhərində "böyük bir tədbir" keçirilib. Axundovla bağlı daha bir məqam məni düşündürür. Bizə həmişə deyilib ki, Mirzə Fətəli ateist olub və mollaların fitvası ilə onu müsəlman qəbristanlığında dəfn etməyə qoymayıblar. Güya meyidi günlərlə qaldıqdan sonra dostları gecə vaxtı şam işığında, mollalardan gizli olaraq böyük ədibi dəfn ediblər. Tbilisinin mərkəzində yerləşən qəbristanlıqda M.F.Axundovun özünün və ailə üzvlərinin, F.X.Xoyskinin, M.Ş.Vazehin və başqalarının indi də hörmətlə abad və təmiz saxlanılan qəbirərini görəndə yuxarıda deyilənlərin boş söhbət, cəfəngiyyat olduğu anlaşılır.
Son olaraq mən onu qət elədim ki, M.F.Axundovu Tbilisidə bizdən daha çox təbliğ edirlər, onun irsinin qorunmasına daha çox qayğı göstərirlər. Muzeyin rəy kitabına və foto arxivinə baxanda bu qənaətimin doğru olduğunu bir daha anladım. Böyük ədib və tarixi şəxsiyyət olan, həmyerlimiz M.F.Axundova olan hörmət və sayğımızın heç olmazsa Tiflisdə olan səviyyəyə qalxmasını görmək arzusu ilə... Şəki. 25.10.2014,
"Şəki bələdiyyəsi" qəzeti, 11 (122), Noyabr 2014
Page updated
Google Sites
Report abuse